PDF – format prepressu

PDF – format prepressu

Język PostScript

od czasu, kiedy pojawił się komercyjnie w 1985 jako interpreter układu strony w pierwszej popularnej drukarce laserowej Apple Laser Writer, uważany jest za standard w cyfrowym prepressie. Format ten rozwijał się, powiększając swoje możliwości interpretacji. Pomimo usilnych starań zapis PS posiada liczne ograniczenia. Firma Adobe już dawno dostrzegła wady swego sztandarowego produktu i od wczesnych lat dziewięćdziesiątych prowadzi prace nad nowym formatem wymiany danych.

Powstaje PDF

Pierwszy raz można było dowiedzieć się o tym formacie na konferencji Seybold w roku 1991. Wówczas określano go nazwą Interchange PostScript. Natomiast PDF (Portable Document Format − przenośny format dokumentu) w wersji 1.0 został oficjalnie zaprezentowany w roku 1992 na Comdex (Computer Dealers’ Exhibition – wówczas największe na świecie targi komputerowe), gdzie zdobył główną nagrodę targów.

Wersja 1.0 − umożliwiała wewnętrzną obsługę hiperłączy i zakładek, przechowywała także czcionki. Ustalenie przestrzeni barwnej RGB, jako jedynego sposobu opisu barwy stanowiło poważne ograniczenie dla zastosowań poligraficznych, co wyeliminowało PDF z obszaru profesjonalnego druku, ograniczając zastosowanie do funkcji komunikacji z klientem. Dodatkowo narzędzia do tworzenia plików PDF zostały przez Adobe bardzo wysoko wycenione (obecnie darmowy Adobe Reader kosztował wtedy 50$), a to z oczywistych względów nie przysporzyło im popularności.

Nowy format przez jednych został przyjęty jako ciekawostka, przez innych zaś okrzyknięty początkiem nowej ery. Rzeczywistość, jak to zwykle bywa, zweryfikowała obydwie opinie. Musiało upłynąć jeszcze sporo czasu, by PDF zyskał dzisiejszą elastyczność i powszechność.

Wersja 1.1 − wprowadzona w 1994 roku, posiadała nowe funkcje, m.in.:

• zewnętrzne hiperłącza
• wątki tekstowe
• notatki
• zabezpieczenie zawartości
• wstawianie plików multimedialnych

Format zyskiwał coraz większą popularność, wywołaną między innymi działaniami samego Adobe, który obniżył ceny narzędzi, udostępnił bezpłatnie przeglądarkę Acrobat Reader, a wszystkie swoje podręczniki rozprowadzał zapisane w plikach PDF.

Rok 1996 rozpoczyna historię formatu PDF w zastosowaniach prepress.

Wersja 1.2 − przyniosła długo oczekiwane zmiany:

• obsługę OPI 1.3
• opis barwy w przestrzeni CMYK
• informacje o rastrowaniu i nadruku obiektów
• przechowywanie informacji o kolorach dodatkowych

Wersja 1.3 − ujrzała światło dzienne w kwietniu 1999 roku. Pierwszym programem standardowo zapisującym/eksportującym pliki w tym standardzie był Adobe PageMaker. Wprowadzono w niej m.in.:

• dwubajtową identyfikację fontów CID (podstawy dla wprowadzanych właśnie czcionek Open Type)
• obsługę OPI 2.0
• specjalną przestrzeń barwną dla obsługi kolorów dodatkowych
• udoskonalone gradienty
• możliwość opatrywania elementów stron uwagami (Annotations)

PDF w wersji 1.4 − który umożliwiał m.in. wsparcie dla przezroczystości obiektów, stał się niekwestionowanym standardem, coraz szybciej wypierającym z przygotowania do druku zasłużony, lecz coraz mniej praktyczny język PostScript. Powszechnie wykorzystuje się go w systemach naświetlania form. Prekursorem była tu firma Agfa ze swoim systemem Apogee.

Wersja 1.5 − to wsparcie dla warstw i znaczników (tags).

Wersja 1.6 − wniosła poprawione mechanizmy mieszania kolorów (color blending), silniejsze szyfrowanie, możliwość osadzania obiektów w pliku PDF w tym obiektów 3D.

Wersja 1.7 − to niewidoczne, ale jakże istotne zmiany w formacie pliku. Zmieniono strukturę zapisu (aby sprostać wyższym wymaganiom dotyczącym zabezpieczeń plików). Wraz z tą wersją format pliku PDF stał się standardem
ISO 32000-1:2008.

Zalety formatu PDF są niewątpliwe. Dziedziczy on wszystkie postscriptowe funkcje graficzne, umożliwiając dodatkowo bezproblemowy podgląd, wydajne metody kompresji, praktycznie bezbłędną przenośność, a także – co może najważniejsze – dostępność dla edycji niemal do ostatniej chwili. Pliki PDF można wydrukować na niemal każdym urządzeniu, z zachowaniem wszystkich elementów graficznych i układu strony.

Co więcej, otwarta architektura programu Acrobat umożliwia wyposażanie go we wtyczki, rozszerzające jego i tak już niemałe przecież możliwości, choćby o narzędzie do montażu gotowych składek drukarskich lub sprawdzania (PitStop Pro).

Rozwój formatu PDF zmierza także w jeszcze jednym, bardzo niebezpiecznym dla poligrafii kierunku: elektronicznej książki. Mimo, iż mające niedawno miejsce perturbacje z niedoskonałością elektronicznego zabezpieczenia dowodzą, że technologia daleka jest od dojrzałości, to jednak zasadnicza tendencja nie ulegnie chyba zmianie.

Czy spowoduje to wyparcie papieru z użytku? Fakty dowodzą czegoś przeciwnego. Mimo trwającej od lat walki o tzw. paperless office (biuro bez papieru), zużycie papieru, także w biurach, wciąż rośnie. Stąd być może nowa funkcja w programie Acrobat DC – oszczędzanie tonera (skoro papieru zużywamy więcej, to może choć toner zaoszczędzimy). Pozwala to żywić nadzieję, że poligrafia długo jeszcze zachowa swą rację bytu.

PDF/X – podzbiór norm ISO dla prepress

Ten zestaw norm określa wymagania, co do wersji i zawartości plików PDF, nakładając na te pliki dodatkowe ograniczenia.

Zacznijmy jednak od początku. Podwalin powstania standardu można się doszukać już 1996 w pracach CGATS (Committee for Graphic Arts Technologies Standards) przygotowywanych dla ANSI. Było to związane bezpośrednio z pojawieniem się formatu PDF 1.2. W Europie pierwsze prace nad tym standardem rozpoczęły się w 1998r. Z racji różnych kierunków prac w USA i Europie w 1999 roku PDF/X-1 został przyjęty jako norma ANSI. W Europie w roku 2000 podczas spotkania członków komitetu ISO osiągnięto porozumienie, co do ostatecznego formatu PDF/X, czego wynikiem było powstanie norm ISO 15930.

Norma ISO 15930 występuje w wielu implementacjach:

• ISO 15930-1:2001: PDF/X-1a:2001, CMYK + farby dodatkowe (Spot Colors), oparty na PDF 1.3
• ISO 15930-3:2002: PDF/X-3:2002, CMYK, farby dodatkowe (Spot Colors), pliki RGB z dołączonymi
  własnymi profilami ICC (Calibrated RGB), CIELAB, oparty na PDF 1.3
• ISO 15930-4:2003: PDF/X-1a:2003, uaktualnienie dla PDF/X-1a:2001 oparty na PDF 1.4
• ISO 15930-6:2003: PDF/X-3:2003, uaktualnienie dla PDF/X-3:2002 oparty na PDF 1.4
• ISO 15930-7:2008: PDF/X-4:2008, CMYK, skala szarości, RGB + farby dodatkowe (Spot Colors), jak również PDF z przezroczystościami oraz opcjonalnie dołączane elementy graficzne, a także zewnętrznie dołączane profile ICC (PDF/X-4p). Format oparty o PDF 1.6
• ISO 15930-7:2010: uaktualnienie dla PDF/X-4
• ISO 15930-8:2008: PDF/X-5, ta norma wraz z uaktualnieniem 15930-8:2010 oparta jest na PDF 1.6 i zawiera następujące mutacje:
  • PDF/X-5g: jako rozwinięcie standardu PDF/X-4 (dotyczy zewnętrznych elementów graficznych. Można to potraktować jako coś w stylu OPI (Open Prepress Interface). Plik PDF zawiera „podglądowe” ilustracje, a właściwe pliki dołączane są podczas końcowej obróbki pliku w przygotowalni.
  • PDF/X-5pg: jako rozwinięcie dla PDF/X-4p podobnie jak PDF/X-5g oraz możliwość zewnętrznie dołączanych wyjściowych profili ICC.
  • PDF/X-5n: jako rozwinięcie dla PDF/X-4p a także zewnętrznie dołączane wyjściowe profile ICC, które mogą być oparte na przestrzeniach barwnych, innych niż skala szarości, RGB i CMYK.

PDF/VT − Variable Data Printing (Druk z wymiennymi danymi)

natomiast skrót VT to Variable and Transactional

Norma ISO 16612-2 z sierpnia 2010 roku bazuje na dobrze znanych i stosowanych już normach PDF/X-4 (ISO 15930-7) i PDF/X-5 (ISO 15930-8). W PDF/VT zawartość pliku jest definiowana (przygotowywana) jednorazowo i następnie wielokrotnie wykorzystywana. W odniesieniu do PDF/X-4, zmienna zawartość (XObject) odnosi się do obrazów, bloków tekstowych i grafiki wektorowej. Natomiast w przypadku bazowania na PDF/X-5, zmiennymi mogą być całe strony publikacji (Reference XObjects). Wprowadzając obiekty wielokrotnego użycia można znacząco zmniejszyć rozmiar pliku. Same wymienne obiekty mogą być dostarczane z informacją o ich użyciu i zapisane wewnątrz pliku PDF lub jako dane zewnętrzne dołączane w procesie przygotowania do druku.

Inne standardy PDF

PDF/A − pliki archiwalne

PDF/E − pliki inżynierskie (z programów CAD)